Betta 101: Giới thiệu phân loại tổng quan cá Betta
Betta là thế giới vô cùng đa dạng, nếu bạn là người chơi mới, chắc hẳn bạn sẽ bị ngộp bởi hàng ngàn thông tin liên quan đến chúng. Bạn đã biết cách phân loại được cá Betta chưa? Hãy cùng FVF tìm hiểu sơ lược về đặc điểm, tính cách từng dòng để bổ sung các khái niệm vào kho kiến thức của bạn nhé.
Định nghĩa chuẩn từ “cá Betta”
Theo định nghĩa, từ “cá Betta” được hiểu theo hai nghĩa:
- Cá Betta tức Betta splendens thuần dưỡng và những dòng cá xuất phát từ đó bao gồm cá đá Xiêm, cá Phướng, cá Halfmoon, đuôi kép, đuôi tưa.
- Cá Betta tức chi cá Betta bao gồm Betta splendens hoang dã và hơn 70 loài họ hàng khác.
Cách phân loại như vậy không chỉ phản ánh khái quát toàn bộ thế giới cá Betta mà còn thể hiện xu hướng của thị trường cá cảnh nói chung. Đây là sơ đồ phân loại cá Betta:
Sơ đồ phân loại tổng quan cá Betta
Tổng quan về cá Betta hoang dã
Hiện nay phong trào nuôi cá Betta hoang dã được thu hút sự quan tâm khá lớn từ cộng đồng phía Bắc nước ta. Gần đây, IBC cũng tài trợ cho nhiều dự án bảo tồn Betta hoang dã ngoài môi trường tự nhiên.
Gen betta hoang đóng một phần trong sự phát triển dòng cá cảnh Betta hiện đại như: metallic và rồng.
Để nuôi dưỡng thành công các loài hoang dã, người nuôi cần hiểu rõ về môi trường sống tự nhiên và khả năng thích nghi của chúng, từ đó áp dụng vào thực tế sao cho giống nhất có thể.
Tiêu chuẩn dành riêng cho dòng nay là đảm bảo tính "thuần chủng", vì vậy để lựa chọn các bé tốt nhất, bạn nên tìm hiểu rõ nguồn gốc xuất xứ từ nguồn cung cấp đáng tin cậy.
Cá Betta hoang dã được chia làm 2 nhóm lớn:
Loài xây tổ bọt
Loài ấp miệng
Cá đực Betta macrostoma phô diễn vẻ đẹp mùa sinh sản
Tổng quan về cá Betta thuần dưỡng
Cá Betta thuần dưỡng là gì?
Là cá Betta hoang dã được người Thái Lan thuần dưỡng với mục đích chiến đấu cách đây hàng trăm năm với kết quả là màu sắc, hình dạng và kỹ năng chiến đấu khác xa so với cá hoang dã. Loại cá đá thuần dưỡng hay cá Xiêm đã du nhập vào nước ta từ cả trăm năm, từ hồi đầu thế kỷ 20.
Phân loại cá Betta thuần dưỡng
Cá đá tuyển
(Selective
Siamese fighting fish)
Là những con cá đá bậc nhất, đã được lai tạo, tuyển chọn và huấn luyện gắt gao để tham gia vào trường đá cá. Người chơi cá ở ta thường gọi là "cá độ".
Cá đá thường (
Siamese fighting fish)
Là những con cá đá bình thường và phổ biến; chúng có thể là cá đá tuyển không đủ chất lượng tham gia vào trường đấu và bị loại, hay cá được lai tạo không kiểm soát chất lượng với mục đích thương mại...
Cá xiêm thường
Cá đá lai (Hybrid)
Là cá lai giữa cá đá thuần dưỡng với cá hoang dã. Ở một số vùng, hoạt động đá cá hoang dã phổ biến hơn đá cá Xiêm vì cá hoang dã phân định thắng thua rất nhanh và mau “thành độ”. Một số người “chơi ăn gian” bằng cách lai cá hoang dã với cá Xiêm sao cho cá con có bề ngoài trông giống hệt với cá hoang dã ("lai biệt dạng"). Cá lai thừa hưởng độ bền của cá Xiêm nên nếu đem đi đá với cá hoang dã thuần thì sẽ có nhiều khả năng thắng độ hơn.
Mahachai hoang dã lai
Tổng quan về cá Betta cảnh
Bên cạnh dòng cá thuần dưỡng để đá, các nhà lai tạo Thái còn duy trì một dòng cá thuần dưỡng làm cảnh tức cá đá đuôi dài (long-finned) mà ở ta gọi là cá Xiêm đuôi dài. Sau đây là một số loại Betta cảnh:
Cá đuôi voan (veil tail)
Cá đuôi kép (double tail)
Cá đuôi delta
Cá đuôi super delta
Cá Halfmoon
Cá đuôi tưa (crown tail)
Bộ sưu tập mẫu Betta cảnh
Tổng quan về Plakat cảnh
Plakat cảnh là gì?
Plakat cảnh là xu hướng xuất hiện từ năm 2000. Đây là sự kết hợp giữa cá đá đuôi ngắn truyền thống với cá Betta cảnh đuôi dài, tác giả Precha gọi chúng là Fancy Betta. Ngày nay, các show triển lãm hay các cuộc thi cá Betta đặt dòng này là Plakat truyền thống (Traditional plakat). Tuy nhiên, ở nước ta hay gọi tắt là Plakat, cách gọi này có thể gây nhầm lẫn với dòng plakat đích thực như cá chọi, cá đá, cá Xiêm tuyển, Xiêm thường.
Các show triển lãm hay các cuộc thi cá Betta nói chung không phân biệt cá Plakat truyền thống (Betta Fancy) hay Xiêm. Về nguyên tắc, bạn có thể mang cá Xiêm đi dự thi bảng Plakat truyền thống nhưng chắc chắn sẽ không thể đoạt giải vì bộ vây kém phát triển hơn.
Phân loại Plakat cảnh
Plakat truyền thống
Vây lưng không to
Chóp vây hậu môn nhọn và kỳ dài
Đuôi tròn, xoè 180 độ, tia vây sơ cấp
Có nhiều màu sắc khác nhau
Plakat đen truyền thống
Plakat cảnh hiện đại
Gọi tắt là HMPK - Halfmoon plakat (lai giữa cá Xiêm và Halfmoon)
Vây lưng không to
Chóp vây hậu môn nhọn và kỳ dài
Đuôi D, xoè 180 độ
Có nhiều màu sắc khác nhau
Plakat cảnh
Plakat đối xứng
Vây lưng bằng 1/2 chiều dài thân
Vây hậu môn hình thang, kỳ bình thường
Đuôi D, xoè 180 độ
Plakat đối xứng
Tổng quan về cá Betta Giant
Cá Betta Giant hay còn gọi là cá Betta khổng lồ được lai tạo bởi các nhà lai tạo Thái Lan. Đây là dòng tập trung vào kích thước thay vì màu sắc và dạng vây. Kích thước của chúng từ 14 – 17cm, gấp đôi so với cá Betta bình thường. Hiện nay, dòng này đang được phát triển với những màu sắc và dạng vây khác nhau.
Người lai tạo và nuôi dòng này cũng khá kén, do chúng cần chế độ chăm sóc và dinh dưỡng đặc biệt.
Tổng quan về cá Betta Dumbo
Dòng này vây ngực phát triển to gấp mấy lần so với bình thường. Đây cũng là dòng được lai tạo bởi các nhà lai tạo Thái Lan từ năm 2008.
Betta Dumbo
Source:
https://www.ibcbettas.org/